Рөстәм Миңнеханов: «KazanSummit» ислам дөньясына Россия төбәкләренең мөселман халкы белән киң мөмкинлекләрен күрсәтергә мөмкинлек бирә

Бүген Татарстан Республикасы Президенты Рөстәм Миңнеханов «KazanSummit 2022» XIII халыкара икътисадый саммитының пленар утырышында сәламләү сүзе белән чыгыш ясады.

Саммитның төп темасы «Уртак куллану икътисады һәм гомуми хәләл бәрәкәт».

Пленар утырыш «Уртак куллану икътисады һәм гомуми хәләл бәрәкәт» темасына багышланган.

Быел программаның төп темасы булып уртак куллану икътисады һәм гомуми хәләл бәрәкәт булды. Саммитның төп темалары – ислам финанслары һәм партнерлык банкингы, хәләл индустриясе, яшьләр дипломатиясе, экспорт үсеше, эшкуарлык һәм инвестицияләр.

Өч көн дәвамында (19 – 21 май) чара халыкара оешмалар, иҗтимагый һәм финанс институтлары вәкилләрен, илчелекләр хезмәткәрләрен, сәясәтчеләрне, инвесторларны һәм эшкуарларны җыячак.

Саммит чараларында Татарстан Республикасы Дәүләт Киңәшчесе Минтимер Шәймиев та катнаша.

Саммит кысаларында Russia Halal Expo 2022 күргәзмәсе, машина төзелеше кластер форумы, Бөтендөнья хәләл көне һәм Идел буе Болгарында Ислам динен кабул итүгә 1100 ел тулу уңаеннан чаралар уза.

ТР Президенты Р.Н. Миңнехановның «KazanSummit 2022» XIII халыкара икътисадый саммитының пленар утырышында ясаган чыгышының тезислары

Сезне ел саен уздырыла торган «Россия – Ислам дөньясы: «KazanSummit-2022» халыкара икътисадый саммитында сәламлим.

Казан 13 нче тапкыр үзендә әлеге абруйлы һәм мөһим халыкара форум кунакларын кабул итә. Саммитта хөрмәтле кунакларыбызга һәм партнерларыбызга, чит дәүләтләрдән, Татарстан Республикасыннан һәм Россия төбәкләреннән килгән бизнес вәкилләренә, федераль һәм төбәк хакимият органнарына, дипломатларга, дин эшлеклеләренә, иҗтимагый оешмаларга һәм массакүләм мәгълүмат чараларына рәхмәт белдерәсем килә.

Бу көннәрдә Россиядә истәлекле дата – Идел буе Болгарстанында Ислам динен кабул итүгә 1100 ел тулу билгеләп үтелә. Бу вакыйга безнең дәүләт үсешендә, илнең алдынгы диннәренең берсе буларак, Ислам формалашуда зур роль уйнады.

922 елда ирекле кабул ителгән һәм Россиянең күп кенә халыклары тарафыннан гасырлар аша сакланган Ислам – Россия мөселманнарының бай мирасы, ул бөтен мөселман дөньясы өчен зур кызыксыну уята. Без Россия Президенты Владимир Владимирович Путинга әлеге әһәмиятле юбилейга гомумроссия статусын бирүне хуплаган өчен рәхмәтлебез.

Быелгы «KazanSummit»ның әлеге вакыйга кысаларында узуы куанычлы. Бу саммит кунаклары өчен бәйрәм тантаналарында катнашу, юбилей шатлыгын безнең белән уртаклашу, Татарстанда һәм тулаем илдә барган диниара һәм милләтара татулык атмосферасын тою өчен менә дигән мөмкинлек.

Мең елдан артык безнең җиребездә диниара диалог һәм татулыкның уникаль культурасы формалашты һәм үстерелде, күршеләр арасында тату мөнәсәбәтләр урнашты.

Халык составының этник һәм дини төрлелегенә бәйле мәсьәләләрне хәл итүгә өстенлекле якын килү республиканың алга таба үсешендә социаль, икътисадый һәм гуманитар максатларга ирешергә мөмкинлек бирә.

Быелгы саммитның төп темалары арасында – ислам финанслары һәм партнерлык банкингы, хәләл индустриясе, экспорт үсеше, аңлы куллану, эшкуарлык һәм инвестицияләр, креатив индустрия, дипломатия һәм башка мәсьәләләр. Чара кысаларында «Russia Halal Expo» күргәзмәсе, Бөтендөнья хәләл көне, Машина төзелеше кластер форумы, Халыкара Сәүдә-сәнәгать палаталары форумы һ.б.лар уза.

«KazanSummit»  – «Россия-Ислам дөньясы» стратегик караш төркеменең нәтиҗәле икътисадый инструменты.

Төркем эшчәнлеге Россия Федерациясенең Ислам хезмәттәшлеге оешмасы әгъзалары булган дәүләтләр белән хезмәттәшлеген үстерү шигаре астында уза. Узган ел төркемнең Россиядән читтә озак еллар дәвамында беренче утырышы узуына шатбыз – без аны Согуд Гарәбстанында уздырдык.

Ике изге урынны Саклаучысы – Галиҗанәп Короле Сәлмән бән Габдел Азиз Әл Согудка кунакчыллыгы һәм эш өчен яхшы шартлар тудырганы өчен рәхмәт.

Иртәгә төркемнең чираттагы утырышы Казанда узачак.

Казан Ислам Хезмәттәшлеге Оешмасы-2022нең Яшьләр башкаласы статусын алды.

Аның эгидасы астында ИХО илләренең яшьләр эшләре буенча министрлар һәм яшьләр лидерлары катнашында Казан Глобаль саммиты, заманча мөселман мәдәнияте фестивале, ИХО илләренең фәнни конгрессы һәм башка чаралар планлаштырылган.

Бүген ислам дөньясы халыкара сәясәттә, икътисадта һәм гуманитар хезмәттәшлектә үз мәнфәгатьләре белән уникаль мәдәни аралашудан гыйбарәт. Ислам икътисады дөнья икътисадының аерылгысыз өлеше булып тора, ә аның активларының суммар күләме экспертлар тарафыннан 3,6 трлн. АКШ доллары күләмендә бәяләнә. 2025 елга ул 4,9 трлн. АКШ долларына кадәр артырга тиеш.

Билгеле, соңгы елларда һәм айларда төрле глобаль чакырулар ислам икътисадына тискәре йогынты ясамый кала алмый. Әмма икътисадый тормыш торгызыла. Хәләл куллану чыгымнары, инвестицияләр һәм ислам финанс технологияләре үсеше фаразлана.

Үсешнең мөһим юнәлеше – хәләл өлкә. Быелгы саммитның күп кенә чаралары бу мөһим тема һәм уртак куллану икътисады турында фикер алышуга багышлануы очраклы түгел.

Хәзерге дөньяда хәләл товарлар һәм хезмәт күрсәтүләрнең стандарт һәм гаранты булып тора.

Саммит кысаларында «Russia Halal Expo» хәләл индустрия күргәзмәсе ике тапкырдан күбрәккә артты һәм 10 мең кв. м мәйдан били.

Шулай ук быел Казан Бөтендөнья хәләл көнен үткәрү хокукын яулады. Хәләл яшәү рәвеше шактый дәрәҗәдә органик һәм куркынычсыз ризыкка өстенлек бирүче, социаль җаваплы һәм экологик җитештерү принципларын саклаучы кешеләрнең үз-үзләрен тотышының заманча модельләре белән килешә.

20 миллионнан артык мөселман яши торган Россия хәләл индустриядә зур перспективаларга ия. Өстәвенә, бу ризык кына түгел, туризм, медицина, мода, IT-технологияләр һәм башка бик күп нәрсәләр. Бүген Татарстанда 100дән артык җитештерү хәләл продукция чыгара, шулардан 20гә якын компания экспортка юнәлгән.

Илдә тулаем алганда хәләл медицина һәм косметика өлкәсендә кызыксыну арта. Мөселманнар өчен аерым махсуслаштырылган медицина үзәкләре һәм клиникалар Казан, Мәскәү һәм Россиянең башка шәһәрләрендә килүчеләрне кабул итәләр инде.

Моннан тыш, безнең илдә Хәләл Френдли (Halal Friendly) стандарты буенча кунакханә челтәрләрен һәм туроператорларын сертификацияләүне гамәлгә ашыручы оешмалар бар.

Бүген хәләл – ул яшәү рәвеше һәм тулы бер индустрия.

Саммит мәйданчыгында игълан ителгән инициатива буенча Техник җайга салу һәм метрология буенча федераль агентлык (РОССТАНДАРТ) каршындагы «Хәләл продукция һәм хезмәт күрсәтүләр» стандартлаштыру буенча техник комитет төзелде. Бу «хәләл» терминын гомумфедераль дәрәҗәдә тану дигәнне аңлата.

Хәләл индустрияне популярлаштыру эшен без Татарстан Республикасы Хөкүмәте тарафыннан расланган хәләл яшәү рәвешен үстерү буенча «юл картасы» нигезендә төзибез, ул мөселманнарның туристлар агымын, мөселман модасына мөнәсәбәтен арттыруга, Россиядә дә, чит илләрдә дә хәләл Татарстан брендларын популярлаштыруга, Татарстанда шәригать нормалары буенча база финанс IT-инфраструктурасын булдыруга һәм башка сервисларга юнәлдерелә.

«KazanSummit» ислам дөньясына Россия төбәкләренең мөселман халкы белән киң мөмкинлекләрен күрсәтергә мөмкинлек бирә. «Russia Halal Expo» хәләл индустрия күргәзмәсе белән беррәттән, алар арасында «виртуаль мәчет» һәм Россиядә беренче мөселман телеканалы «Хузур ТВ» кебек башка проектлар да бар.

Узган елгы саммит нәтиҗәләре буенча берничә яңа проект үз инициативасы белән чыкты. Әйтик, 2019 елдан бирле үсеш алган «Ак Барс» банкының ислам ипотекасы «мурабәха» ислам контракты рәвешендә ислам финанс учреждениеләрендә (AAOIFI) исәпкә алу һәм аудит буенча оешма стандартлары нигезендә җир кишәрлекләре өчен эшләнгән һәм ТР Диния нәзарәтенең Гаилә шурасы тарафыннан хупланган. Исламның этик нормаларына туры килгән компанияләргә инвестицияләргә мөмкинлек бирүче мобиль кушымта булдырылган. Цифрлы блок - хәләл экосистемасы,  «All Islam» мөселман товарлары интернет-кибете оештырылган.

Пандемиягә бәйле рәвештә кулланучылар берничә секторда аз билгеле булган цифрлы платформаларга мөрәҗәгать итәргә мәҗбүр булды. Бу тенденция дәвам итә, бу технологияләр секторына инвестицияләр артуга ярдәм итә.

2022 ел Татарстан Республикасында Цифрлаштыру елы дип игълан ителде. Республикада 120дән артык проект әзерләнгән.

Уртак куллану икътисадына килгәндә, бу бик кызыклы яңа глобаль тренд. Бу – халыкның һәм бизнесның активларга һәм ресурсларга мөнәсәбәтен үзгәртү дә, цифрлы платформалар һәм экосистемалар үсеше дә. Шеринг икътисад үсешенә пандемия зур этәргеч бирде.

Дәүләт тарафыннан җайга салу, уртак куллануга бәйле закон һәм салым проблемаларын бетерү актуаль бурыч булып тора.

Алдагы елларда ислам финанс инструментларын көйләү буенча законнарга төзәтмәләр кертү, финанс оешмаларын яңа шартларга һәм шартларга җайлаштыру, ислам икътисады өлкәсендә башка илләрнең һәм төбәкләрнең уңай тәҗрибәсен өйрәнү һәм куллану, мөселман стартапларына ярдәм итү, мөселман илләреннән Россия төбәкләренә инвестицияләр җәлеп итү, шулай ук хәләл индустрияне алга таба үстерү өлкәсендә системалы эшне дәвам итү мөһим.

Чыгышымың ахырында пленар утырышта катнашучыларның барысына да кызыклы, эчтәлекле чыгышлары һәм кыйммәтле фикерләре өчен рәхмәт белдерәсем килә, шулай ук саммитта катнашучыларның барысына да уңышлы һәм нәтиҗәле эш, яңа уртак проектларны гамәлгә ашыруларын телим.